Wanneer je overwerkt bent, voel je alweer de druk van de dag die komen gaat. Het is weer maandag en je hebt geen idee hoe je alles gedaan gaat krijgen. Als je wilt voorkomen dat dit overgaat in een burn out, lees dan verder. Hieronder leggen we je alles uit over hoe je overwerkt zijn kunt herkennen, wat de gevolgen zijn en hoe je kunt herstellen.
Wat is overwerkt?
Ben je overwerkt, dan heb je eigenlijk al langere tijd last van stress. Werken kan nou eenmaal voor stress zorgen, zeker wanneer er een deadline bij komt kijken. Wanneer je ook tijd hebt voor ontspanning, dan zakt je stress weer en laad jouw batterij weer op.
Blijft jouw werkdruk echter maar oplopen en lukt het je niet om het weer los te laten, dan blijft jouw lichaam in de stress-modus, waardoor jij je continu gespannen voelt. Geven collega's aan dat ze overwerkt zijn of pik je hier andere signalen van op? Dan is het misschien een goed idee om je werknemers een ontspan momentje te geven, met bijvoorbeeld een stoelmassage.
Altijd aan staan
Wanneer jij een goede balans tussen werk en privé hebt, dan is er meestal niet zo veel aan de hand. We leven echter in een maatschappij waar de werkdruk steeds hoger wordt en er steeds meer van ons gevraagd wordt. Onverwachte klussen die even tussendoor komen, klanten die veel van je tijd opslokken, die collega die uitvalt waardoor jij meer werk krijgt en zo gaat het maar door
Dit vraagt veel van jou, maar ook van jouw lichaam. Je krijgt stress, wat zorgt voor een afgifte van de hormonen cortisol, adrenaline en noradrenaline. Deze zijn ideaal wanneer je in een korte tijd even goed gefocust moet zijn, maar op de lange termijn is een teveel aan deze stresshormonen schadelijk. Als je namelijk continu ‘aan’ staat, dan raken jouw reserves ook een keertje op.
Ontvang onze Vitaliteitskalender voor 2026 als eerste
Ik wil de kalender ontvangen
Meer dan 2.000 bedrijven hebben zich al ingeschreven
Meer dan 1.000 bedrijven hebben zich al ingeschreven
Wanneer ben je overwerkt?
Je bent overwerkt wanneer jij meer draagt dan dat jij kan. Hoeveel werk iemand aan kan is, verschilt per persoon, sector en functie. Het komt erop neer dat als jij structureel te veel werk doet, jouw reserves sneller leeggaan dan dat deze kunnen worden bijgevuld.
Het kan erg lastig zijn om te herkennen dat je overwerkt bent. Zeker doordat dit een geleidelijk proces is. Je hebt namelijk in het begin nog wel voldoende reserves. Langzaam maar zeker raken deze uiteindelijk leeg doordat jij je meer inspant dan ontspant: je doet te veel en rust te weinig.
Zodra je dit merkt, moet je eigenlijk meteen aan de bel trekken. Doe je hier namelijk niks mee, dan kan dit overgaan in een burn out. Je hebt hier ongetwijfeld wel vaker van gehoord, maar je denkt toch al snel: ‘Zoiets overkomt mij toch niet? Ik voel me nog prima!’ En hoewel je van overwerkt zijn inderdaad nog relatief makkelijk kan herstellen, wordt dat bij een burn out een heel ander geval.
Wat is het verschil tussen burn-out, overwerkt en overspannen?
Wist jij dat deze begrippen allemaal iets anders zijn? Overwerkt is eigenlijk het beginstadium, waarna je overspannen kan raken. Hierbij ben je een langere tijd gestrest en worden je klachten steeds erger. Na een lange tijd kan je een burn out krijgen. Je reserves zijn dan helemaal op.
Begripsverwarring
Veel mensen gebruiken de begrippen door elkaar. Toch zijn ze niet helemaal hetzelfde. Als jij overwerktheid op tijd opmerkt, dan kan je het nog terugdraaien. Dit kan bijvoorbeeld met meer ontspanning, zoals yoga, sporten of ademhalingsoefeningen. Lukt dit niet en wordt jouw belasting chronisch, ontstaat overspannenheid.
Als je overspannen bent, krijg je meer lichamelijke en mentale klachten. Je merkt bijvoorbeeld dat je slecht slaapt en een kort lontje hebt. Daarnaast kan je meer spierspanning voelen, waardoor je ook stijve spieren krijgt.
Het wordt ook lastiger om dingen over je werk los te laten, waardoor je veel aan het piekeren bent. Daarnaast ben je snel geïrriteerd en emotioneler. Het kan dat je bepaalde coping mechanismen gebruikt, zoals alcohol of het eten van fastfood.
Naar een burn-out
Wanneer jouw overspannenheid chronisch wordt en enkele jaren aanhoudt, dan kan je een burn out krijgen. Dit gebeurt dus niet uit het niets. Je krijgt dan meer negatieve gevoelens en gedachten, voelt je uitgeput, krijgt psychische klachten zoals paniekaanvallen, voelt dat je het overzicht kwijt bent en bent snel overprikkeld.
Je moet een burn-out overigens niet verwarren met een zogenaamde ‘bore out’. Dit is een vorm van extreme verveling op het werk, bijvoorbeeld door routinematig werk. De symptomen hiervan lijken op een burn-out, met vermoeidheid en depressiviteit. De oorzaak is hier dus alleen wel heel anders.
Ben je eenmaal bij een burn-out aangekomen, dan heb je een lange herstelweg te gaan. Het is daarom zeker belangrijk dat je een teveel aan stress al vroeg ontdekt, zodat je een burn-out kan voorkomen.
Wat zijn de 8 meest voorkomende signalen van overwerkt zijn?
Door goed naar jezelf te luisteren, ga je het kunnen voelen wanneer jouw grenzen zijn overschreden. Hieronder staan enkele symptomen van overwerkt zijn. Herken je jezelf in meerdere situaties? Dan kan het goed zijn dat je overwerkt bent.
1. Jouw fysieke gezondheid gaat achteruit.
2. Je hebt slaapproblemen.
3. Je voelt je gejaagd en op spanning.
4. Jouw prikkelbaarheid geeft relatieproblemen.
5. Je hebt moeite met concentreren; het overzicht verliezen wordt normaler.
6. Het voelt alsof je de controle verliest.
7. Taken kosten meer moeite.
8. Emotioneel en mentaal voel jij je minder sterk.
Wat zijn de gevolgen van overwerkt zijn?
Langdurige stress heeft een grote impact op jouw lichaam. De stresshormonen die vrijkomen verhogen namelijk onder andere onze hartslag, bloeddruk en ademhaling. Ze zorgen ervoor dat we goed kunnen focussen en dat onze spieren op spanning staan. Dat is ideaal wanneer we snel weg willen rennen of ons kort moeten focussen om een deadline te halen. Ontspan je daarna, bijvoorbeeld met yoga, dan gaat de stress weer weg.
Heb je echter langdurige stress, dan zit je lichaam eigenlijk constant in een noodsituatie. Dit verzwakt je immuunsysteem, waardoor je vatbaarder bent voor een ziekte. Je kan ook andere lichamelijke klachten voelen, zoals pijn bij je hoofd of buik, hartkloppingen en een constante verhoogde ademhaling.
In slaap komen wordt lastiger omdat je meer piekert over jouw werk en cortisol ervoor zorgt dat je alerter bent. Dit zorgt er dus ook voor dat jij je gejaagder voelt — je bent altijd klaar om te vechten of te vluchten.
Hoe herken je overwerkt zijn bij een collega?
Je weet nu hoe je de symptomen bij jezelf kan herkennen. Maar hoe zit dat bij iemand anders? Aan het volgende gedrag kan je mogelijk een overwerkte collega herkennen:
• Jouw collega lijkt het altijd druk te hebben.
• Jouw collega slaat regelmatig een lunch of pauze over om door te werken.
• Jouw collega ziet er vermoeid uit en klaagt mogelijk ook over vermoeidheid.
• Jouw collega lijkt een korter lontje te hebben dan normaal.
• Jouw collega doet een stuk langer over een taak dan normaal gesproken.
• Jouw collega is steeds vaker ziek (denk aan een verkoudheid of griepje).
Vermoed je dat jouw collega overwerkt is? Ga dan eens met diegene in gesprek om erachter te komen of hij of zij nog andere symptomen heeft. Vraag hoe het met hem of haar gaat en hoe ze zich voelen. Probeer hierbij ook echt door te vragen: veel mensen vinden om hulp vragen lastig.
De oorzaken van overwerkt zijn
Je weet nu hoe je overwerkt zijn kan herkennen, maar hoe ontstaat dit nou eigenlijk? Als je dit eenmaal weet, kan je de stress in de toekomst ook makkelijker voorkomen. Hieronder staan enkele oorzaken.
Oorzaak 1: Meer overwerken: een verstoorde werk-privé balans
We leven in een maatschappij waar steeds meer van ons verwacht wordt: de druk om te presteren ligt hoog. Doordat we nu met zijn allen ook meer thuiswerken, is de scheiding tussen werk en privé ook minder duidelijk geworden. Wanneer je werkt is vaak ook flexibeler, wat er toch vaak toe leidt dat je baas je even in jouw vrije tijd een mailtje of berichtje stuurt.
Daarnaast is het ook veel gewoner geworden om over te werken. Je werkgever verwacht eigenlijk haast dat je nog enkele uren na jouw werktijd doorwerkt. In sommige overeenkomsten staat zelfs dat overwerk verplicht is als jouw baas dit nodig vindt — je kan het dus ook niet zomaar weigeren.
Oorzaak 2: Te veel aan taken
Als jouw to do lijst niet kleiner lijkt te worden, dan kan dat al snel stress opleveren. Je werkgever geeft jouw meer opdrachten dan dat jij eigenlijk aankan. Of misschien ben jij zelf wel meer werk op aan het pakken. Je herkent het misschien wel: je hebt nog zo veel te doen, dus jij hebt zeker geen tijd meer om te ontspannen, bijvoorbeeld met yoga of meditatie.
Oorzaak 3: Oneerlijke compensatie zonder erkenning
Helemaal vervelend: jij werkt je uit de naad, maar daar staat geen goede compensatie en waardering tegenover. Dit kan ertoe leiden dat je voelt dat je het allemaal voor niks doet. Een vast inkomen is fijn, maar als het jou mentaal onderuithaalt, is dat het niet waard. Dit leidt er alleen maar toe dat jij jouw werk zonder enige motivatie gaat doen en jij je erg neerslachtig kan gaan voelen.
5 tips om te herstellen van overwerkt zijn
Je leest dit artikel uiteraard niet voor niks: je dacht misschien overwerkt te zijn, weet het nu wel vrij zeker en wilt nu heel graag weten wat je ertegen kan doen.
1. Werk thuis niet.
2. Slaap meer.
3. Doe ademhalingsoefeningen, meditatie of yoga.
4. Zoek sociale steun.
5. Neem vaker pauze.
Als jij je werk op je werk laat, dan scheelt dat al een hoop overwerken. Berichten van collega’s kunnen best tot de volgende werkdag wachten. Werk jij vooral vanuit huis? Werk dan enkel op kantoor en kom hier buiten werktijd ook niet. Plan in je avonden leuke dingen, zoals een avondje met vrienden, of yoga om je te helpen ontspannen.
Zorg daarnaast dat je minstens zeven tot acht uur slaap in een avond krijgt. Dan word je uitgeruster wakker en ben je ook productiever. Het helpt om op vaste tijden naar bed te gaan en op te staan. Wanneer je ’s avonds nog veel piekert, probeer dan van tevoren te mediteren om je hoofd leeg te maken.
Praat eens met een goede vriend over alles wat je dwars zit. Dat kan ontzettend opluchten en ze hebben misschien ook wel goed advies. Zet daarnaast standaard alarmen in je telefoon voor bijvoorbeeld een korte drinkpauze. Of gebruik de 5 minuten om even een ademhalingsoefening te doen.
Is er aandacht voor overwerkt zijn binnen jouw organisatie?
Hoewel een burn-out steeds meer in organisaties wordt erkent, zijn er helaas nog steeds gevallen waar het niet echt als een ziekte wordt gezien, zelfs niet door een bedrijfsarts: problemen moet de medewerker zelf maar oplossen. Dat is natuurlijk erg jammer.
Probeer na te gaan hoe de perceptie van overwerkt zijn is binnen jouw eigen bedrijf. Wordt er regelmatig iets met het team gedaan om stress te verminderen? Denk hierbij bijvoorbeeld aan een gezamenlijke sportworkshop, zoals yoga of een bootcamp, of een cursus mindfulness.
Hoe maak je overwerkt zijn bespreekbaar?
Merk jij dat je overwerkt bent? Dan kan het lastig zijn om dit met jouw baas te bespreken. Misschien speelt het niet zo bij jou op de werkvloer. Je voelt je misschien bezwaard of een aansteller. Niks is minder waar: overwerkt zijn is wel degelijk een probleem, zowel voor jezelf als uiteindelijk ook voor jouw werkgever.
Ga met je leidinggevende in gesprek en geef daarbij aan dat je graag je werklast zou verminderen. Blijf dit herhalen, zelfs wanneer je baas niet positief reageert. Geef jouw klachten ook duidelijk aan en leg vooral uit welk werk nu blijft liggen doordat je te veel ander werk hebt gekregen. Werk mee met jouw baas om samen tot een oplossing te komen.
De 6 belangrijkste tips om overwerkt zijn te voorkomen
Voorkomen is altijd beter dan genezen. Hieronder vind jij onze tips om overwerkt zijn te voorkomen.
1. Beoordelen waar jouw stress vandaan komt, zodat je hier veranderingen in kan maken.
2. Ontdek jouw grenzen en leer deze aan te geven.
3. Maak tijd voor ontspannende activiteiten, zoals yoga, en plan pauzes in jouw agenda.
4. Neem de leiding en organiseer eens een vitale activiteit in met jouw team.
5. Bekijk wat in jouw leven de prioriteit heeft, zowel in werk als privé.
6. Houd tijd vrij voor onverwachte klussen.
Met deze tips kan jij niet alleen overwerktheid te baas zijn, maar kan je het in de toekomst ook voorkomen. Het belangrijkste is dat je bepaald waar het vandaan komt, aangezien het door een aantal factoren kan worden veroorzaakt.
Ga na wat jou stress heeft gegeven: is het dat je te veel werk hebt gekregen? Is het een combinatie van jouw werk en een privé situatie die nu even te veel is? Of kan jij met de meeste collega’s goed overweg, maar lig je altijd in de clinch met die ene persoon?
Als jij vervolgens jouw grenzen goed aangeeft, zullen mensen hier ook niet meer overheen gaan. Plan daarnaast eens een activiteit in met jouw team, zoals yoga, mindfulness of een interactieve lunchwandeling. Door in jouw agenda ook tijd in te plannen voor het onverwachte, geeft het minder stress wanneer ineens een opdracht tussendoor komt.
Meer weten?
Heb je te maken met overwerkt zijn of wil je het graag voorkomen voor je werknemers? Neem contact op en wij voorzien je graag van meer informatie.
